مدت ها يك سوال ذهن من را به شدت به خود مشغول كرده بود. از هركسى هم كه گمان مى كردم مى تواند پاسخ قانع كننده اى براى اين سوال داشته باشد، آن را مى پرسيدم اما نتيجه اى نداشت.
سوال اين بود: آيا تا به حال به اين فكر كرده ايد كه چرا در طول زندگى، پشه هاى زيادى را كشته ايد اما اين آمار براى سگ ها و گربه ها تا اين حد نيست؟
اشتباه نشود! با اين سوال نمى خواستم ديگران را ترغيب كنم كه در اين آمار تعادل ايجاد كنند؛ بلكه در پس آن سؤال مهم ترى داشتم: مگر هر دوى اينها موجود زنده نيستند؟
شما هم چند دقيقه اى به اين سؤال فكر كنيد. جوابى براى آن داريد؟
شايد با خود بگوييد دليلش اين است كه پشه ها موذى و مزاحم اند اما سگ ها اينطور نيستند.
يا گربه ها از نظر ظاهرى، شباهت بيشترى به انسان دارند و همين باعث مى شود نسبت به آنها حس نزديكى بيشترى داشته و كمتر تمايل داشته باشيم به آنها آسيب بزنيم.
در اين ميان، با موضوعى آشنا شدم كه تا حد زيادى جواب سؤال من بود؛ دايره همدلى
دايره همدلى چيست؟
تعريف دايره همدلى به شكل ساده اين است كه اگر حس همدلى در هر انسان را يك دايره در نظر بگيريم، بعضى از موجودات داخل اين دايره قرار مى گيرند و برخى، خارج از آن.
ما نسبت به آنهايى كه داخل دايره هستند حس نزديكى و همدلى داريم، اما آنهايى كه خارج از مرزهاى دايره هستند، حس همدلى زيادى در ما ايجاد نمى كنند.
در سؤال من، گربه داخل دايره و پشه خارج از آن قرار مى گيرد؛ به همين علت است كه هشدار انقراض پشه ها، نمى تواند بعضى از ما را ناراحت كند.
البته اين موضوع، تنها به حيوانات محدود نيست و مى تواند به ما و ساير انسانها نيز مربوط باشد.
براى مثال، يك حادثه فرضى را درنظر بگيريد كه در آن ١٠ مرد، ٨ زن و ٧ كودك آسيب ديده اند. كسى كه در نقل خبر براى ديگران، بر زخمى شدن ٧ بچه تاكيد مى كند و بيشتر آزارش مى دهد، در درجه اول كودكان هستند كه در داخل دايره همدلى اش جاى دارند.
اعداد و دايره همدلى
ژوزف استالين ديكتاتور شوروى، زمانى گفته بود: “مرگ يك انسان تراژدى است، مرگ يك ميليون انسان تنها يك آمار”. با بزرگ تر شدن اعداد و ارقام، الزاما دايره همدلى ما بزرگ تر نمى شود و اين موضوع را مى توان به محدوديت هاى ذهن در رابطه با درك اعداد مربوط دانست.
شاید اینطور به نظر برسد که هر چقدر دایره همدلی بزرگ‌تر باشد بهتر است چون موجودات زنده بیشتری در آن جای می‌گیرند. اما بزرگی بیش از حد می‌تواند فلج کننده باشد؛ کافی است به کاری مثل شستن دست ها فکر کنید!
البته که کوچک بودن افراطی دایره همدلی هم ما را یاد ضرب المثل “دیگی که واسه من نجوشه …” می‌اندازد. هرچند که می‌دانم نمی‌توان یک استاندارد برای آن در نظر گرفت.
این بار که به همراه دوست خود در طبیعت مشغول قدم زدن هستید و او با شور شوق فراوان درحال صحبت درباره اتفاقات هیجان انگیز روز قبل است، لحظه‌ای هم به دایره همدلی خود فکر کنید.
آیا نگران مورچه‌های زیر پایت هستی؟